In 2024 heeft de Nederlandse overheid een recordbedrag van 3,7 miljard euro uitgegeven aan de externe inhuur van personeel, waarvan bijna de helft (1,8 miljard euro) werd besteed aan ict’ers. De ict-dienstverleners binnen het rijk maken het helemaal bont. Bij Logius is bijna de helft van het personeel ingehuurd en bij SSC-ICT is dat één op de drie medewerkers, terwijl de norm voor inhuur binnen de rijksoverheid 10 procent is.
Dat blijkt uit verschillende rapportages die op verantwoordingsdag (21 mei 2025) gepubliceerd zijn. Op die dag wordt onder meer in een rapport van de Algemene Rekenkamer en de Jaarrapportage bedrijfsvoering Rijk verantwoord of kabinetsdoelstellingen zijn gehaald. Het percentage externe inhuur binnen de Rijksoverheid kwam in 2024 op 15,4 procent uit, ondanks pogingen om dit terug te dringen. In de Roemer-norm, die in 2010 op initiatief van toenmalig SP-leider Emile Roemer werd ingevoerd, staat dat de inhuur van extern personeel binnen de rijksoverheid maximaal 10 procent van de totale personeelsuitgaven mag zijn.
De ict-dienstverleners binnen de rijksoverheid, Logius en SSC-ICT, die beide onder het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) vallen, maken het helemaal bont. Zij hadden een externe inhuur van respectievelijk 48 procent (67 miljoen euro) en 34 procent (63 miljoen euro) van hun personele uitgaven. In totaal waren er in 2024 ongeveer 27.000 openstaande vacatures bij de Rijksoverheid, waarvan 12 procent ict-gerelateerd was.
Oorzaken
Als belangrijkste oorzaken voor de overschrijding van de Roemer-norm noemen de ministeries in hun jaarverslagen de noodzaak van specialistische ict-kennis voor het ontwikkelen van applicaties en de inzet op tijdelijke ict-projecten. Zo zijn er mensen met specifieke technische kennis nodig bij de projectorganisatie voor de schadeafhandeling in Groningen. Een ander voorbeeld is de inhuur voor de tijdelijke uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen. Ook noemen ministeries de krapte op de arbeidsmarkt als oorzaak.
Hoewel er allerlei initiatieven zijn om ict’ers te bewegen om in dienst te treden van de overheid, blijft het aandeel van externen groot. Een belangrijke factor is dat de overheid niet kan concurreren met de salarissen en arbeidsvoorwaarden in de private sector, waar ict’ers hogere lonen en bonussen ontvangen. Daarnaast waarderen ze vaak de flexibiliteit en autonomie die zelfstandigheid of externe opdrachten bieden.
Ook speelt technologische innovatie een rol: de overheid werkt vaak met verouderde systemen, terwijl ict’ers liever aan de nieuwste ontwikkelingen werken. Bureaucratische processen en lange besluitvormingstrajecten kunnen daarnaast als frustrerend worden ervaren.
“Hoewel er allerlei initiatieven zijn om ict’ers te bewegen om in dienst te treden van de overheid”
dan lees ik over
– lagere salarissen
– slechtere arbeidsvoorwaarden
– minder flexibel
– minder autonomie
– verouderde systemen
– bureaucratische processen
– lange besluitvormingstrajecten
welke initiatieven dan ?
De krapte op de arbeidsmarkt 🙂
Als ze kunnen kiezen willen ze blijkbaar niet.
gek he
Er wordt gesproken over initiatieven om ict’ers in dienst te krijgen bij de overheid, maar de opsomming die volgt – lagere salarissen, slechtere voorwaarden, bureaucratie, verouderde systemen – ondermijnt dat vertrouwen volledig. De vraag die terecht gesteld wordt: welke initiatieven dan precies?
Maar dat is te kort door de bocht.
Als recent verambtelijkt medewerker wil ik hier wel wat nuance inbrengen. De Roemer-norm (maximaal 10% externe inhuur) is ooit bedoeld om afhankelijkheid van externen en kostenoverschrijdingen te voorkomen, maar inmiddels misschien niet meer passend bij de realiteit van 2025. De overheid kampt namelijk niet alleen met krapte op de ict-arbeidsmarkt, maar ook met een enorme technical en architecturale schuld die voortkomt uit jaren van uitstel, bezuinigingen en legacy. Die schuld los je niet op met beleid van vijftien jaar geleden. Dan moet je soms snel opschalen, en dat doe je met externe experts. Zeker als je politiek onder druk staat om “nu” te leveren.
Daarnaast ben ik het oneens met de beeldvorming dat werken bij de overheid per definitie onaantrekkelijk is. Het cao Rijk (bijv. schaal 12-14 voor ict-functies) biedt – afhankelijk van ervaring – salarissen die zeker marktconform zijn, vooral als je secundaire voorwaarden meerekent: 64 uur extra verlof (bovenop de 144 uur wettelijk), 13e maand, ABP-pensioen met een ongekend goede opbouw, hybride werken met voorzieningen thuis, opleidingsbudgetten en ontwikkeltrajecten via rijksbrede programma’s.
Wat vaak vergeten wordt: de bureaucratie en lange besluitvorming zijn deels een gevolg van zorgvuldigheid. De overheid kan het zich niet veroorloven om te ‘move fast and break things’. We hebben het hier over persoonsgegevens, rechtmatigheid, toezicht, en publieke verantwoording. En ja – dat vraagt soms meer geduld, maar is wel fundamenteel voor vertrouwen in de overheid.
Tot slot: ook binnen de overheid kun je wél projectmatig werken en doorgroeien via interne mobiliteit. Maar dat vraagt een ander profiel: mensen die passen bij publieke waarden, samenwerking boven winst zetten, en kiezen voor impact boven marge. Die zijn er. Alleen concurreren op geld of hippe tools ga je dan inderdaad niet winnen – en dat moet je misschien ook niet willen.
Dus ja – externe inhuur is hoog. Maar de echte uitdaging is structureel investeren in kennis binnen de overheid én erkennen dat je in bepaalde gevallen tijdelijk externe hulp nodig hebt. De paradox is dat iedereen snel wil leveren, maar niet wil investeren in het fundament.
De arbeidsvoorwaarden van de overheid zijn helemaal niet slecht, waarschijnlijk zelfs beter dan bij het bedrijfsleven.
Het gaat toch voornamelijk om het salaris. Mensen willen gewoon een groot huis kopen en een dikke auto voor de deur. Dat gaat niet samen met een net bovenmodaal ambtenaar salaris.
De rest zijn niet per se negatief. Verouderde systemen kan ook betekenen dat je met bewezen technologie werkt in plaats steeds weer achter hype na hype aanlopen. Ook zijn ze bij de overheid minder van de deadlines waardoor je de tijd krijgt om een beter resultaat af te leveren. Heel veel systemen bij het bedrijfsleven hangen houtje touwtje aan elkaar en worden elke vijf jaar compleet opnieuw herbouwd omdat ze gewoon ruk in elkaar zitten.
Ik ben benieuwd of ze dit gaan oplossen. Ik denk dat we over 4 jaar gewoon weer dezelfde discussie hebben, net als 4 jaar geleden.
Misschien dat A.I. nog roet in het eten gooit: misschien dat er dan zoveel freelance software ontwikkelaars zonder klus zitten dat ze wel te porren zijn voor een vast dienstverband. De schoorsteen moet toch roken.
de meeste overheidssoftware zit al 20 jaar ruk in elkaar, omdat ze niet compleet kunnen herbouwen vanwege organisatorische en technische verwevenheid, complexiteit. Incompetentie en onwil past verder prima bij die cultuur.
Als ze dan toch achter hypes moeten aanlopen komt de verandermotor nog niet zo op gang 🙂
De overheid kan allang niet meer zonder externe inhuur. De kennisoverdracht (zo die al plaatsvindt) beklijft zelden omdat het interne personeel daar niet (of in ieder geval onvoldoende) voor is uitgerust waardoor het circuit van externe inhuur weer van voren af aan begint. En wat als externe inhuur kan worden ingelijfd (niet elke aanleverende partij verliest graag haar medewerkers) wil nog wel eens snel de cultuur & mores van de overheidsinstantie overnemen en voegt zich vaak snel naar de vaak belemmerende conventies die de overheid zichzelf oplegt. Salarisschalen liggen vast in een functiehuis en elke afwijking daarvan mag eerst langs de OR. En als er al een hogere inschaling uit komt is dat vaak de bekende druppel op een gloeiende plaat. Op het gebied van IT beheer/ontwikkeling/architectuur is de externe inhuur nog wel te begrijpen. Vergis je echter niet in de kosten van extern ingehuurde programma-/projectmanagers, coördinatoren en (vooral) adviseurs die voor echt heel veel geld hun wijsheid komen brengen..
Voor wie de overstap wil maken: Aan secundaire (en in toenemende mate ook primaire) arbeidsvoorwaarden ligt het zeker niet, die zijn tegenwoordig minstens zo goed (en vaak nog beter) als in het bedrijfsleven.
Externe werknemers, vooral freelancers werken dubbel dan interne en detachering consultants.
Daarom ze hebben grote inkomsten, terecht verdiend.
Kantoor muizen die elke woensdag afwezig zijn en elke vrijdag “werken” maar er is niemand met wie te werken, verdienen helft.
IT experten zijn genieën, en ze moeten betaald worden.
Jij kan het weten Dino want organisatorische en technische verwevenheid klinkt als een architectuur probleem. Tenslotte gaat de Roemer-norm om stabiliteit terwijl het idee van een flexibele arbeidsschil om de wendbaarheid gaat. Misschien is het daarom een goed idee om te kiezen voor een doelmatigheidsnorm binnen publiek-private samenwerkingen. Inhuur is tenslotte niet meer dan een boekhoudkundige term op de balans als we kijken naar de governance. Publiek beleid realiseren met private kennis gaat tenslotte meer om de consultancy dan de inhuur. Het grappig is dat de overheid precies het omgekeerde probeert te doen omdat beleid door de boekhouders bepaald wordt.